Debiut literacki Adama Wiśniewskiego-Snerga, nieznanego nikomu autora, który za jego przyczyną z miejsca awansował do czołówki pisarzy fantastyki naukowej.
Bohater, którego życiowe przeznaczenie zostało zdeterminowane przez siłę zwaną umownie „Mechanizmem” porusza się – niemal po omacku – po bunkrze otaczającym go labiryntem nieznanych korytarzy. Wchodząc w interakcję z zaludniającymi bunkier mieszkańcami i reagując na zastane anomalie fizycznej przestrzeni, uczestniczy w narzuconym mu poza jego wolą eksperymencie.
Konwencja Science-Fiction jest tylko pretekstem pozwalającym autorowi swobodnie wprowadzić czytelnika w strukturę warstwowo ułożonych rozważań na temat granic swobody decyzyjnej człowieka jako jednostki i jego miejsca w hierarchii narzuconej mu przez naturę. Niejako na uboczu, Snerg – niedoszły fizyk – obrazowo ilustruje niektóre zagadnienia relatywistyki, przenosząc akcję powieści pomiędzy układami, które jej prawami zostały wzajemnie powiązane. Dodatkowo, już tu, nawiązuje do swojej autorskiej Teorii Nadistot - próby rozszerzenia i uporządkowania obowiązujących poglądów na temat ewolucji materii.
Całość – spójną i dopracowaną w drobnych szczegółach, tak merytorycznie, jak i literacko, powieść oryginalną i niepowtarzalną, uznać trzeba za jedno z największych osiągnięć światowej literatury S-F. Robot z miejsca został doceniony przez krytyków i czytelników, a nazwisko nieznanego debiutanta, Adama Wiśniewskiego-Snerga, znalazło się pośród najbardziej zasłużonych dla literatury fantastycznonaukowej pisarzy. Robot został uznany za najlepszą polską powieść powojennego trzydziestolecia.
Robot (1973) | Wydawnictwo Literackie Kraków, 1973, nakład 20 000 egz. |