Katalog pierwszej wystawy decentrystów – okładka (Paryż, rok 1997).
Wszystkie istniejące dzieła sztuki, mimo ich wielkiej różnorodności, zaliczyć można do jednego kierunku – do centryzmu, którego istota polega na tym, że środek przedstawionego przez artystę przedmiotu – czymkolwiek ten przedmiot jest – zawsze zajmuje miejsce w ramach utworu. Dla twórczości centrystycznej charakterystyczne jest dążenie do pełnej ekspozycji prezentowanego przedmiotu – niezależnie od wybranej formy. Centryzm zezwala na przedstawienie fragmentu jakiejś rzeczywistości, ale tylko w przypadku, kiedy cały przedmiot nie mieści się w ramach obrazu.
Moja koncepcja kompozycji obrazu – w odróżnieniu od omówionej kompozycji centrystycznej – nosi nazwę DECENTRYZMU. Obraz wyraża postulat decentryzmu, gdy środek przedstawionego w nim przedmiotu znajduje się gdzieś niedaleko poza ramami utworu, skąd ten przedmiot dominuje nad ukazanym otoczeniem. Taka zasada kompozycji – poprzez stworzenie napięcia miedzy ukrytym przedmiotem a widocznym tłem – pozwala wzmocnić znaczenie przedmiotu albo jego otoczenia w zależności od przypisanej im roli.
Przedstawiona tu „Moja koncepcja decentryzmu” jest autorską teorią Adama Wiśniewskiego-Snerga. Definiuje ona pojęcie decentryzmu (i tym samym centryzmu), postulując zmianę tradycyjnego sposobu obrazowania głównego tematu dzieła sztuki. Wśród entuzjastów twórczości Science-Fiction tekst ten jest stosunkowo mało znany, jednakże w środowisku artystycznym idea decentryzmu znalazła szerokie uznanie. Wystawy decentrystów organizowane są m.in. w Polsce, Francji i Niemczech. Koncepcją tą zainteresowały się kręgi akademickie, o decentryzmie uczy się studentów w kraju i poza jego granicami.
Teorię decentryzmu – z uwagi na uniwersalność zawartych w niej sformułowań – traktować należy jako surowiec, z którego mogą powstać (i powstają) różnorodne kierunki artystyczne. Narodziła się ona w 1987 roku, będąc efektem rozmów o sztuce prowadzonych pomiędzy Adamem Wiśniewskim-Snergiem i Markiem Ruffem (wówczas studentem warszawskiej ASP). Wypracowane założenia posłużyły za podstawę pracy dyplomowej Ruffa, a nowa koncepcja spotkała się z dużym zainteresowaniem wykładowców. Od tego czasu popularność decentryzmu wśród artystów i teoretyków sztuki stale wzrasta. Decentryzm wykazał swoją uniwersalność i zgodnie z przewidywaniami jej twórców, stanowi wspólną podstawę dla szeregu odmiennych w formie dzieł, znajdując zastosowanie w każdej dziedzinie działalności artystycznej (malarstwo, rzeźba, film, teatr etc.).
Snerg sformułował założenia decentryzmu w sposób bardzo ogólny. Decentryzm nie narzuca artyście żadnej konkretnej formy. Zawierając zaledwie jeden postulat wystarczający do uznania działa za decentrystyczne, pozostawia mu wręcz ogromną swobodę. Konstrukcja taka obliguje twórcę do poszukiwania własnej formuły dialogu z odbiorcą i skłania do wypracowania indywidualnego sposobu na odwzorowanie idei zawartych w tekście manifestu. Decentryzm nie odrzuca też klasycznych kanonów piękna, będąc swoistym antidotum na panujący obecnie postmodernizm.
Bez wielkiej przesady można powiedzieć, że nowa filozofia artystyczna (bo tak należałoby zakwalifikować koncepcję Snerga) jest najbardziej uznaną na Świecie teorią tego autora, mającego przecież na koncie koncepcje z dziedziny fizyki, filozofii i psychologii. Skutkiem ubocznym powszechnego przyjęcia decentryzmu powinno być więc zwiększone zainteresowanie życiem i twórczością Adama Wiśniewskiego-Snerga, bo manifestu decentrystycznego nie można studiować w oderwaniu od osoby jego autora, o czym wszyscy propagatorzy i sympatycy decentryzmu muszą pamiętać.
Serdeczne podziękowania dla Pana Marka Ruffa za zgodę na publikację tekstu manifestu, liczne wskazówki oraz cenne informacje i materiały związane z Adamem Wiśniewskim-Snergiem.
(zobacz także: Decentryzm – strona oficjalna)